Kiểm soát chặt chẽ nhập lậu gia súc, gia cầm thời điểm cuối năm

Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, nước ta hiện có tổng đàn gia súc gia cầm lớn so với các nước trong khu vực, đàn trâu hiện có 2,2 triệu con, đàn bò 6,41 triệu con, đàn lợn 24,83 triệu con, đàn gia cầm 532,59 triệu con. Về mức tiêu thụ sản phẩm, không tính sản phẩm chăn nuôi xuất, nhập khẩu, giai đoạn 2018- 2022, bình quân tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi/người/năm đối với trứng tăng dần từ 144quả/người/năm (năm 2018) lên đến 183,8 quả/người/năm (năm 2022); tương tự với bình quân sản phẩm sữa tươi sản xuất trong nước tăng từ 9,8 kg (năm 2018) lên 11,3 kg (năm 2022). Tính trung bình chăn nuôi trong nước năm 2022, cung cấp 74,1kg thịt hơi/người/năm. Mức tiêu thụ còn thấp so với khu vực như mức tiêu thụ thịt chỉ bằng 80% so với Hàn Quốc, trứng bằng 50% so với Nhật Bản, sữa gần bằng 40% so với trung bình Châu Á.

Thời gian qua với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự vào cuộc của các cấp bộ, ngành, các tỉnh, thành phố việc xuất nhập khẩu đã có chuyển biến tích cực, đặc biệt việc nhập lậu gia súc gia cầm vào Việt Nam nhất là các tỉnh biên giới đã được các cấp quan tâm chỉ đạo đồng bộ, sự phối hợp của Ban Chỉ đạo 389, biên phòng, công an, quản lý thị trường và các cơ quan chuyên môn trong ngành nông nghiệp. Theo Cục Thú y, chỉ tính riêng từ đầu 2023 đến nay tại 13 tỉnh có báo cáo đã phát hiện 131 vụ, bắt giữ 159.979 con, 43.912 quả trứng, 116.183 kg sản phẩm động vật, từ đó cho thấy các địa phương đã và đang tăng cường kiểm soát, hạn chế viêc nhập lậu gia súc gia cầm vào Việt Nam.

Tuy nhiên tác động nguy cơ nhập lậu gia súc gia cầm từ nay đến cuối năm vẫn ở mức rất cao, phức tạp, khó lường. Nguyên nhân chủ yếu do thời điểm cuối năm, là dịp trước và sau Tết Dương lịch, Tết Nguyên Đán, mùa lễ hội tại các địa phương nhu cầu tiêu dùng của người dân tăng rất cao. Mặt khác tác động của thời tiết khí hậu diễn biến bất thường, các tỉnh phía Bắc mưa rét nhiều thậm chí có rét đậm rét hại làm ảnh hưởng đến sức sản xuất, tăng trưởng đàn gia súc, gia cầm. Dịp cuối năm, thị trường tiêu thụ trên thế giới cũng có nhiều biến động, liên quan đến việc xuất, nhập thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, động vật, sản phẩm động vật. Bên cạnh đó, tác động dịch bệnh gia súc gia cầm thời gian qua, nhất là dịp cuối năm 2023 thường bùng phát một số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm (như: Cúm gia cầm, lở mồm long móng, tai xanh, dịch tả lợn châu Phi, viêm da nổi cục trên trâu bò…) cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến xuất, nhập khẩu gia súc gia cầm, một hệ lụy dẫn đến tình trạng lậu qua biên giới ngày càng gia tăng. Một tác động nữa đó là giá sản phẩm động vật, sản phẩm động vật biến động ở các nước liền kề cũng như thị trường chung trên thế giới diễn ra khá mạnh, chênh lệch giá lớn chính là cơ hội để người kinh doanh, thương lái sẵn sàng bằng nhiều hình thức tiếp tay cho việc nhập lậu qua biên giới.

Đối với Hà Nội, theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Tạ Văn Tường, là Thủ đô song Hà Nội luôn có tổng đàn gia súc gia cầm lớn, đứng tốp đầu cả nước, nhất là đàn gia cầm và đàn lợn, đàn gia cầm hiện có 41,9 triệu con, đàn lợn 1,5 triệu, đàn trâu bò 158.5 ngàn con. Số lượng trang trại chăn nuôi gia súc, gia cầm hiện có 130 trang trại quy mô lớn, 1.593 trang trại quy mô vừa, 4.658 trang trại quy mô nhỏ, 173.708 hộ chăn nuôi.

Hà Nội lại là nơi có nhiều tuyến đường cao tốc nối với các tỉnh, thành phố; cộng với nhiều tuyến đường mới mở, lối tắt không có chốt kiểm soát nên các phương tiện vận chuyển thường lựa chọn để di chuyển để tránh sự kiểm soát của các chốt kiểm dịch động vật liên ngành. Bên cạnh đó, do nhận thức và ý thức chấp hành quy định của pháp luật đối với các hộ kinh doanh, buôn bán, vận chuyển động vật, sản phẩm động vật còn nhiều hạn chế. Từ đó dẫn đến việc ngăn chặn, phát hiện và xử lý các trường hợp buôn bán, vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật, nhất là động vật giống gặp nhiều khó khăn.

Mỗi ngày trung bình người dân trên địa bàn Thành phố tiêu thụ khoảng 1.000 tấn thịt các loại, nhất là vào dịp Tết con số này có thể tăng hơn 10%. Theo đó sẽ khiến công tác chống nhập lậu gia súc, gia cầm trên địa bàn gặp không ít khó khăn.

Siết chặt đồng bộ các giải pháp từ Trung ương đến địa phương

Vì vậy, để giảm thiểu tình trạng nhập lậu gia súc, gia cầm trong dịp Tết, theo ông Tạ Văn Tường, Sở NN&PTNT Hà Nội chỉ đạo các đơn vị chức năng thực hiện nghiêm công tác quản lý nguồn gốc động vật, sản phẩm động vật nhập về Hà Nội. Đồng thời duy trì 6 chốt kiểm dịch động vật liên ngành để kiểm soát gia súc, gia cầm ra vào trên địa bàn thành phố. Cùng với đó là kết hợp với các địa phương tuyên truyền về nguy cơ xâm nhập và phát sinh các dịch bệnh nguy hiểm thông qua hoạt động vận chuyển, buôn bán tiêu thụ động vật, sản phẩm động vật trái phép; vận động người dân không tham gia, không tiếp tay cho việc vận chuyển, kinh doanh động vật, sản phẩm động vật trái phép.

Còn theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, trên quy mô toàn quốc, ở cấp Trung ương, lực lượng Công an cần tăng cường chỉ đạo các lực lượng nghiệp vụ điều tra nắm bắt tình hình các đối tượng đầu nậu, các đường dây chuyên buôn bán, nhập lậu động vật, sản phẩm động vật qua biên giới. Bộ Quốc phòng, tổ chức kiểm tra, kiểm soát chống buôn lậu, vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật qua biên giới và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong phạm vi địa bàn quản lý. Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, chỉ đạo tổ chức kiểm tra, giám sát hải quan đối với hàng hóa nhập khẩu, quá cảnh, phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật qua biên giới trong phạm vị địa bàn quản lý của Hải quan. Bộ Công Thương, Tổng Cục Quản lý thị trường chỉ đạo kiểm tra, kiểm soát, xử lý nghiêm các hành vi buôn bán, vận chuyển động vật, sản phẩm động vật vận chuyển trái phép. Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia chỉ đạo, triển khai các biện pháp ngăn chặn, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp nhập lậu, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật, sản phẩm động vật vận chuyển trái phép từ nước ngoài vào Việt Nam. Hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra việc việc tổ chức thực hiện các định của pháp luật hiện hành, đặc biệt các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính về ngăn chặn, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp buôn bán, vận chuyển trái phép động vật, sản phẩm động vật; triển khai xây dựng phần mềm kiểm dịch vận chuyển, kiểm soát giết mổ động vật, sản phẩm động vật; triển khai giám sát, cảnh báo về tình hình dịch bệnh, vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm.

Ở địa phương, các tỉnh, thành phố, UBND các tỉnh, thành phố giao nhiệm vụ cho các đơn vị chức năng xây dựng kế hoạch điều tra, phát hiện, bắt giữ, xử lý và tiêu hủy động vật, sản phẩm động vật nhập khẩu trái phép trên địa bàn. Tổ chức chỉ đạo thống kê đàn gia súc, gia cầm để kịp thời phát hiện sự biến động, tăng số lượng đột biến do có sự cấu kết hợp thức hóa nguồn gốc động vật nhập lậu qua biên giới; phối hợp với Cơ quan quản lý thú y địa phương truy xuất nguồn gốc động vật để thực hiện kiểm dịch vận chuyển. Ban chỉ đạo 389 của địa phương chủ động triển khai các hoạt động, giải pháp ngăn chặn, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển, buôn bán trái phép động vật, sản phẩm động vật.

Lực lượng Công an địa phương tổ chức trinh sát, điều tra, phát hiện các đường dây, ổ nhóm, đối tượng chuyên vận chuyển, kinh doanh động vật, sản phẩm động vật nhập khẩu trái phép trên địa bàn. Làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm việc buôn bán, cấp giấy chứng nhận kiểm dịch khống, giấy chứng nhận kiểm dịch giả. Các đồn Biên phòng tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các đường mòn khu vực biên giới, tập trung kiểm tra, kiểm soát, kiên quyết ngăn chặn các hành vi vận chuyển động vật, sản phẩm động vật vận chuyển trái phép qua biên giới. Hải quan cửa khẩu tăng cường kiểm tra chặt chẽ hàng hóa qua cửa khẩu; tập trung kiểm tra, kiểm soát ngăn chặn các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại ở các cửa khẩu. Quản lý thị trường tại địa phương tăng cường các biện pháp kiểm soát lưu thông, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vận chuyển, buôn bán đọng vật, sản phẩm động vật trái phép, không rõ nguồn gốc trên địa bàn tỉnh.

Đối với cơ quan chuyên ngành Thú y cần tham mưu với chính quyền địa phương thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành tăng cường kiểm tra tại các chợ đầu mối, thường xuyên cử cán bộ phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức trực tại các chốt kiểm dịch 24/24 giờ. Phát hiện và xử lý nghiêm những trường hợp sử dụng Giấy chứng nhận kiểm dịch khống, Giấy chứng nhận kiểm dịch giả, Thực hiện nghiêm việc kiểm dịch và cấp giấy chứng nhận kiểm dịch động vật, sản phẩm động vật theo quy định của Luật Thú y. Phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương xác định nguồn gốc động vật trong thực hiện kiểm dịch vận chuyển; phối hợp với địa phương để theo dõi đối chiếu số liệu thống kê tổng đàn với số liệu đăng ký kiểm dịch vận chuyển để kịp thời phát hiện các biến động lớn liên quan đến nhập lậu động vật.

Làm tốt, triển khai manh mẽ hơn các hình thức tuyên truyền bằng nhiều hình thức để người chăn nuôi, người dân, người tiêu dùng hiểu rõ hơn những nguy hại, ảnh hưởng của việc nhập lậu gia súc gia cầm. Tăng cường công tác tuyên truyền nguy cơ về các dịch bệnh động vật nguy hiểm xâm nhiễm từ nước ngoài thông qua các hoạt động vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ động vật, sản phẩm động vật trái phép; tuyên truyền nhân dân không tham gia, không tiếp tay cho việc vận chuyển, kinh doanh động vật, sản phẩm động vật trái phép, không rõ nguồn gốc. Cần tăng cường đưa tin cả những hành vi vi phạm là giải pháp để phòng ngừa ngăn chặn hành vi tiếp theo, là bài học cho những người có hành vi sai phạm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người tiêu dùng.

Thiện Tâm