Ngày 9/8, Bộ NN&PTNT phối hợp với Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) tổ chức hội nghị giao ban các hiệp hội gỗ và lâm sản năm 2023. Tại hội nghị, tác giả từ VIFOREST và tổ chức Forest Trends đã đưa ra báo cáo cập nhật về tình hình sản xuất và nhu cầu thị trường dăm gỗ thời gian tới.
Theo Báo cáo của nhóm, so với cùng kỳ năm 2022, kim ngạch xuất khẩu dăm gỗ của 6 tháng đầu năm 2023 đã giảm gần 19% về lượng (đạt 6,17 triệu tấn) và hơn 15% về giá trị (đạt hơn 1 tỷ USD).
Giá dăm xuất khẩu đã hạ nhiệt so với giá năm 2022. Mức giá xuất khẩu trung bình 6 tháng đầu năm 2023 đạt 162,9 USD/tấn. Trong tháng 5 và 6, giá xuất khẩu dăm gỗ giảm về mức hơn 140 USD/tấn, giảm gần 1/3 so với mức giá đỉnh điểm vào tháng 9 và 10/2022.
Trung Quốc và Nhật Bản là 2 thị trường nhập khẩu dăm gỗ nhiều nhất của Việt Nam. Lượng và kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này vào 2 thị trường này chiếm gần 95% tổng lượng và giá trị xuất khẩu từ Việt Nam vào tất cả các thị trường trong năm 2022 và hơn 90% trong 6 tháng đầu năm 2023. Kim ngạch xuất vào Trung Quốc luôn chiếm trên dưới 60% tổng kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, cầu tại thị trường Trung Quốc giảm mạnh trong năm 2023, còn thị trường Nhật Bản cũng sụt giảm nhẹ, kéo theo giá dăm xuất khẩu giảm.
Số doanh nghiệp dăm gỗ tham gia thị trường đã giảm từ 91 doanh nghiệp năm 2021 xuống 77 doanh nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2023.
Giá xuất khẩu dăm gỗ trung bình của Việt Nam tăng mạnh kể từ quý II/2022 và có thời điểm đạt đỉnh hơn 200 USD/tấn vào cuối quý III/2022, nhưng đã giảm mạnh trong quý II/2023 về mức hơn 140 USD/tấn, tức là giảm gần 1/3 so với thời điểm giá tăng trần vào tháng 9 và 10/2022.
Theo nhóm nghiên cứu dẫn nguồn từ Tổng cục Hải quan cho thấy, hiện dăm gỗ từ Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đang có dấu hiệu tăng trở lại, kể cả về lượng và giá xuất khẩu. Trung Quốc vẫn tiếp tục là thị trường xuất khẩu quan trọng nhất của ngành dăm gỗ Việt Nam trong tương lai. Một số tín hiệu cho thấy cầu về dăm gỗ cho nguyên liệu đầu vào để sản xuất giấy tại Trung Quốc sẽ tăng mạnh trong thời gian tới. Đây sẽ tiếp tục là cơ hội cho các doanh nghiệp dăm của Việt Nam.
Xuất khẩu sang Nhật và Hàn Quốc sẽ không có nhiều biến động. Với sự gia tăng đột biến về lượng nhập vào Indonesia trong thời gian gần đây, Indonesia có thể là một thị trường tiềm năng trong việc nhập khẩu dăm gỗ từ Việt Nam.
Với một số nhà máy điện than đang vận hành tại Việt Nam thử nghiệm việc chuyển đổi một phần sang sử dụng dăm gỗ (và viên nén), trong tương lai, cầu viên nén tại thị trường nội địa (Việt Nam) có thể được hình thành và mở rộng.
Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra đánh giá khả năng, nhu cầu sẽ tăng mạnh trong bối cảnh Việt Nam đang có những nỗ lực rất lớn trong thực hiện giảm phát thải khí nhà kính, đưa mức phát thải ròng về 0 cho tới năm 2050.
"Chính phủ có thể tạo ra những cơ chế đặc biệt, khuyến khích doanh nghiệp sử dụng than với mức phát thải cao chuyển đổi sang sử dụng nguồn nguyên liệu sạch hơn, bao gồm dăm gỗ và viên nén. Điều này xảy ra sẽ dẫn đến cầu viên nén tại nội địa sẽ mở rộng rất lớn trong tương lai. Nguyên liệu đầu vào cho sản xuất dăm gỗ phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ trong nước sẽ có thể sẽ có cạnh tranh lớn, không chỉ giữa các doanh nghiệp dăm mà còn giữa các doanh nghiệp ngành dăm với các doanh nghiệp cùng sử dụng nguồn nguyên liệu đầu vào là gỗ rừng trồng, bao gồm viên nén, MDF và ván bóng", TS. Tô Xuân Phúc, trưởng nhóm nghiên cứu nhận định.
TS. Tô Xuân Phúc khuyến nghị, cần có những nghiên cứu chi tiết về các khía cạnh cạnh tranh này nhằm cân bằng và ổn định nguồn nguyên liệu đầu vào cho các hợp phần này.
Đỗ Hương
